TALTALEM KADI DAGITI ITLOGDA/CRUSH THEIR EGGS*

Ti linteg agbendita ket agparintumeng
A sumaklang iti altar ni Apo Santa Maria
A kinawesanna iti nangingina a seda.

Ti linteg agrosrosario a mangidaton
Iti kinahon a sensilio nga inagabna,
Agraman dagiti sabsabong
A kinettelna iti kagangganusanda.

Ti linteg sagursor uray awanen iti takem.
Ti linteg adda latta kaptanna uray iti tadem.
Ti lingka makumikom iti inaldaw a taraonna.
Ti lingka a turay koma napukawna ti timekna.

Ket ni idolo, ay-ayamenna ti sigarilio
Iti naranggas a ngiwatna, mangurat
A mangiwagayway iti dadakkel nga armasna
Idinto nga agpagunggan iti ariangga
Dagiti bakes nga agrukbab kenkuana.

Ti linteg sabali ti kitaenna, saanna nga ammo
Ti pilladsona, saanna a maamiris ti sasawenna.

Ay, kasta la ketdi ti biag--raritem ti kaha,
Aglemmeska iti derrep, uray ania't aramidem.
Awan arindenggan--baribari tagatagari--
Ngamin ta iti kamaudianan pakawanendaka
Tapno ipaulogmonto met ti pammakawan
Kadakuada inton dumteng ti pannakaukomda.

(Ama, pakawanem ida ta nabartekda?
Ngem putdem koma dagiti atiddog nga imada
Ket ipungetmo metten dagiti ababa nga ipusda.
Ken, Apo Jehova, taltalem kadi dagiti itlogda
Tapno maminggan ti panagramaramda iti daga.)

Ti linteg agbendita ket agparintumeng
A dumatag iti saklang ni Apo Santa Maria.
Ti linteg agrosrosario a mangidaton
Iti kinahon a sensilio nga inagabna.


Originally published in Bannawag, the Ilokano weekly magazine printed in the Philippines

*with the present Senate investigations, the metaphor also applies to corrupt military "officers and gentlemen."

TI MAIKADUA NGA IYAAY*

Ibagak manen:
Agawidak nga umapon
iti arpad. Panunotennak a kas maysa a tumatayab
manipud iti dakkel a danum
iti daydi a Layus, siak, nga umay
agtuktok iti ridawmo
a kas kadagidi panagtuktoktukko
agingga a dimteng ti sardam--

kellaat a nairikep dagiti tawa,
bimmaba dagiti kortina

(ket ti siled nauneg a gukayab
a nagkarkaradapan iti pumpon-samiweng
manipud iti sellang ti taaw.)

Nagsaok koma maipapan kadagiti anghel
ken kerubim, iti puraw nga ulep nga agam-ampayag
nainnayad nga agam-ampayag iti langit
a kasla iti sala ti kalgaw.

Kinantaanka koma
Kadagiti samiweng a naabel kadagiti nginabras ti buokmo.

Ibagak manen:

Agannadka iti manglimlimo
a naggapu iti mangliwengliweng a sipnget
iti dayaen ti Minuyongan, iti daga a nangipasngay
kadagiti adu a dila ti apuy ken alliaw.

Dayta a mangaskasaba iti panagpagunggan ken gura!
Dimo luktan 'ta ridawmo.

Adda panaggibus dagiti gubat, dagiti saosao
Maipapan kadagiti gubat, dagiti didigra
Nga impadto dagiti ulbod a profeta.
Agannadka ta umayakto manen.

Siakto ti agtaktakder iti sango ti ridaw,
siak a nangipangag iti ayab-rabii,
siak nga umay iti ulimek ken ayamuom ti rosas iti dakulapmo
siak a maysa a kalapati nga agar-areng-eng, agun-unnoy kenka,
siak nga agun-unnoy iti daniw ni ayat nga awan patinggana.

Originally published in Bannawag, the Ilokano weekly magazine

para la mujer: this is about the second coming, as the title suggests, a militant religion that promotes death and violence, and christianity.

*Nairaman iti antolohia dagiti dandaniw iti Ilokano ken Ingles, "Umayka Manen, Ganggannaet/Come Again, Stranger".

Dagiti Sirmata iti Isusuknal/Visions in Visit to The Holy Place

Ti mannaniw isuratna ti makitana:/The poet writes what he sees:
Ti dayag ti taaw iti agsapa/The splendor of the morning sea
Ti tarnaw ti langit iti aglikig/The luminosity of the sun at noontime
Uray ti pannakaaradas ti kadaratan/Even the rape of the sandy shore
Idi arinunos ti gikaw a bulan./In the last days of the blood moon.
Dagiti balikasna isuda ti basingkawel/His words compose the politics of truth he is looking for.
Ti kinapudno a birbirokenna.
Ti amiris isu ti kararuana:agarasaas/Analysis is his soul: whisper
Dagiti babassit a dalluyon nga agpaigid/ The small waves coming to shore
Kasla agsasaibbekda, ulit-ulitenda/As if moaning, repeating
Nagpaingan ni Lienada? Apay a napukawna/Where has Lienada gone? Why did he lose
Ti karabukobna/his voice
Iti aldaw a pannakasuotna?/That day of trial?
Wen, daydiay, kasla nangngegko a nagsao/Yes, that's it, as if I heard
Ti Namunganayan iti tugawna a landok./The Initiator sitting on his iron chair.
Makitak laeng iti mata ti isipko/In the mind's eye I can only see
Ti adu a pakabuklan ti adu a baton-lagip/The many narratives of many memories
A binayby-anda a patta idiay Susuan./In the abandoned half-finished Susuan edifice
Ket igupennak lattan ti dap-ayan./ And the platform swallowed me
Sumgarak manen ta daytoy ti samiweng./I cringed again because this is the song
Agsayukmuak iti bugas ti gumilaweng./I cry in the essence of the sweet scribe sounds
Ditoy ti taeng ni mannaniw ken amin/This is the house of the poet and all
A bugi dagiti nagpuypuyatanna?/The pregnancies of sleepless nights?
Koma, inwingiwing ti Namunganayan,/A hope it was, said the Initiator, swinging his head.
Ngem diak ammo no agsubli ni Lienada*/But how would I know Lienada comes again.
Ket kinunak iti kaunggak: Diak maibabawi/And deep inside: I can't deny
Isuda ken Ariel ti karimatan a bituen/He and Ariel are the brightest stars
Ti panawenda, ngem natnag iti guyod-sulisog/In their time, but he strayed into temptation
Ket nagsarwa iti saan a mabilang a kinaulbod./And vomited a million lies.
Birokem ti natbag a timekmo/Search for your clear voice
Ibayogmo koma ti kinapudno./Raise high the banner of truth
Ugasam, Lienada, ti ngiwatmo iti apgad/Wash your mouth, Lienada/ with the salt water
Ti napudaw a kadaratan idiay Susuan./Of the white sands of Susuan.



*a sort of a pun on the English word (lie) and the Spanish (nada), which is to say, it expresses the writer's article of faith: lie not or in plain language: do not lie, don't be a liar

the English translation pales in comparison to the Ilokano version.
Published in the July 11, 2005 issue of Bannawag, the Ilokano weekly magazine.

Dagiti Saning-i Iti Sierra Madre

para ken ni grace padaca


Siasino ngamin ti makalagip
Kadagitoy a bambanti? Dakami
Laeng a lingka ti daga,
Dakami a mangyarado iti bagbagimi
Iti agmatuon idinto nga agkatkatawa
Dagiti nangituray iti imeng
Dagiti palasioda iti tangatang
Idiay Manila idiay Baguio
Idiay Tagaytay idiay ballasiw-taaw.
Siasino ti makalagip kadagiti nasipnget a rabii
Idiay Angadanan ken San Isidro
Idi rinumekda dgiti sagrado
A pangngeddengmi?
( Ay, dagiti natadem a kawwet
Ti basingkawel pinisangda dagiti balota
Iti atiddog a pasilio ti bilegda!)
Kasapulan nga agkantakami
Ngem uray iti bambantay
Saan a mabilang dagiti maligsay
A tarumpingay ket alimbagasenkami
Iti adu a dissuor dagiti barukongmi.
Nalpasen dagiti ublag ken tirtiris
Ta nasarakanmi dagiti timekmi
Ket sangsangkamaysakami a nangyebkas
Iti luksaw ken pungtotmi
Kadagiti rabngis iti kalinteganmi.
(Uray no dagiti sayukmo ti rikna
Ibatadna met ti kawaw a kararua.)
Ita, mabalinmi a panawan dagiti balaymi,
Dagiti agdan iti sanggir dagiti kawayan
Dayyengenmi ngarud ti duayya ti namnama
Ken wayawaya.
Ket ti balligim isu met ti kantami.


naipablaak iti bannawag
photo: the sala of the house in Winchester, CA

BIRTHDAY POEM

from the facebook lover:

today i whisper your name in beatitudes
like tagore's gitanjali
a hand-cupped of songs
for a vast ocean of being
held secretly yet wantonly
in the heart of a poetess-friend
enthralled in the eternal divinity of your spell.

today i will raise your name in a poem
plummeting in the open sky
beyond the ever, ever lands of immortals
i know not in any place
except the rendezvous between page and pen
to curve a monument of words in the heart
for the man who has more than line or verse

especially on his birthday today

you write well, mi dulce amiga. no wonder they fall for you and one even could not resist you and you surrendered the innocence of your womanhood.
there was no chance for us to meet years ago. had we, probably another story. but you were, still are, on the other side of the mountain, and in an island. haha.
another story? suffice is the name.

si, am in the dearly beloved country. the wintry-like weather--shade of the nasty one in california- welcomed me rudely. o the cold siberian winds! o the spirit is willing, but the flesh is weak--severe colds and a case of probably trancaso.

photo: my jogging route in Winchester, along the national highway; used to do 6 miles mapan agawid. margarita denise julian, 2nd year college student at st. louis university in baguio

DAGITI LITANIA TI NAMNAMA KEN PANNAKAPAAYMI*

(iti panawen ni gloria arroyo)

nakitami kadi iti baet
dagiti kumunolkunol
ni jose rizal
ni andres bonifacio
ni emilio aguinaldo?

nakitami kadi
ni jose abad santos
ni josefa-llanes escoda
ni ramon magsaysay
kadagiti maris ken wagayway
ti gura idiay ayala?
kas kadagiti dudon
a simmiplag iti talon
inaradasda dagiti sabong ken mula
idinto a linugoban
ti umuna a babai ti edsa
ti ina a dimmawat iti pammakawan
iti pagilianna.

iti dayta nga aldaw
nagtutunos dagiti agsimsimparat a timek
ken nadumaduma a panggep
ket nagkarayam ti lua ti birhen
iti sabali a kalsada.
sika, pedro becbec*, nakitadaka
idiay hayatt iti ummong da cesar
emilia, drilon, amin a simmina
nagkulaidag kadi met ken nagkatawa
dagiti nagabungot a patneng
iti tanemda?
ket sika, dinky,
pudno kadi a nagsangitka
idi karawaen ti bassit a babai
ti daradara a bukotna?

ania ngamin ti kinapudno?
ti kinapudno iti imatang dagiti politiko?
ti kinapudno iti amiris dagiti tattao?
wenno ti pudno a kinapudno?
kasapulan kadi a salakniban
kadagiti bassawang-retorika ti politika
a manglenglengnges iti ina a daga?

iti am-amangawmi, idupagmi dagiti litania
ti namnama ken pannakapaaymi:

O appo ti jueteng, itdenyo kadakam'
ti inaldaw a taraonmi
tapno agtalinaedkam' latta
a bagtit a bakes kadagiti sanga.

O appo ti nadumaduma a trono
iparangkapyo kadi dagiti maregmeg
dagiti akakan nga asoyo
tapno adda kanen dagiti annakmi
ta dida ket agrukrukit iti basura
iti pamedpedda iti bisinda.


O imee, O loren, O susan
didakam kad' liplipatan
inton dumtengkayo iti pagarian
iti abay ti nadangro a karayan.

ngem agriingkami ket idawatmi:

O appo dagiti negosio
O appo dagiti nagabito
O appo dagiti appo.
bay-an ti pamuon iti tengnga
bay-an nga agrupsa
dagiti um-umkis
iti sallukob ti dawel
ken pammutbutengda!

ket dagiti lingka? ay, dagiti lingka!
awanen dagiti muriski ken aradoda
rugrugiandan ti agsangal
kadagiti nalabaga a bandera.
anansata, napuskol man unay
daytoy a manto ti panaguray
uray ti apo lakay* ririingenda iti lamiis
ti sipina idiay batac
tapno iddepenna koma dagiti apuy
nga ipurpuruakda.
iti dagaang ti angin,
silmutanen ti mitsa iti nakaimontaranna?
wenno sapulen pay ti tulbek
kadagiti sabong ken mula ken saringit
kadagiti naglumen nga edsa?*

*One of the poems included in the expanded version of the Ilokano-English anthology, "Umayka Manen, Ganggannaet/Come Again, Stranger" with critical introduction by Dr. Aurelio Solver Agcaoili of the University of Hawaii at Manoa. 

NOTA BENE: A socio-economic and political commentary in the time of Gloria Arroyo after some of her allies quit her administration, announcing the break at the Hyatt Hotel in Makati.

a lamentation to the dearly beloved country

*pedro becbec was a vigan native who betrayed the Ilokano revolutionaries diego and gabriela silang
*ferdinand marcos
--there is a metaphor for cory aquino
--most of these arroyo cabinet members are now with president aquino
--emilia boncodin died of cancer
--dinky juliano soliman has gotten her old post

originally published in Bannawag, the Ilokano weekly magazine

ADDA IPALAGIP DAGITA SAGUDAY

Adda ipalagip dagita matam, Milagros:
Ti sellag ken dagiti rabii a namituen
Ken ti suknal sadiay nagkurosan.
Adda ukagem a panawen a naruros.

Adda ipalagip dagiti paludipmo, Milagros:
Ti agek-init, ti makabiag nga angin-bakir
Ti darang dagiti parbangon ken daydi irair
Adda luktam a disso ken panawen.

Adda ipalagip dayta timekmo, Milagros:
Ti arungaing ti kutibeng, ti kanta
Ti immadak a ganggannaet, bumeggang a kinnita.
Adda lukaisam a minuyongan dagiti hasmin.

Adda ipalagip dagiti sagudaymo, Milagros:
Ti makabartek nga ayamuom dagiti sabong
Ti dayag a pimmanaw a di agsublin ditoy sidong.
Adda ukritem a sugat, adda yegmo a panaas.


naipablaak iti Bannawag

The Irony of Silence

the irony of silence









the inadequacy of words
the blind sentimentality of the heart
escape the void
or is it escape ennui
escape the seizure

the facebook lover

remains glued to the strange,
taunting mona lisa-like smile?


to be completed

Dream Woman

My friend speaks of a woman in his dreams. She is frequenting his nightmares. Last night. Again. Running away from a flying snake that turned into a woman. He said she felt her. Breathed her. But he said he has never seen her face. But she is always there. So close. He said, I could not let her go and she would not go away.

My friend, an old man dreaming of a young woman, and feeling young again. Each time he wakes up, he realizes she is not married to him but to someone else in flesh and blood. What fantasy, he said, in a dream! What? Fantasy in a dream?

She Must be Tired, The Facebook Lover

dead-tired she must be
she, the brittle- boned mangyan girl
visiting marginalized natives
of her country

dead-tired must she be
making love to her man siring her children
in the wild abandon of her innocence

she is silent now, she must be sleeping...


to be completed